Ryszard Burdon Haldane (1856-1928), od 1911 r. 1. wicehrabia Haldane, brytyjski maz stanu, prawnik i filozof, sfotografowany przez Lafayette‘a w lipcu 1906 roku.
W trudnym okresie poprzedzajacym pierwsza wojne swiatowa byl najpierw ministrem wojny (1905–1912), a pózniej kanclerzem (1912–1915).
Gdy w 1912 r. niemiecki kanclerz Bethmann-Hollweg przedstawil w Reichstagu nowe dyrektywy pozwalajace na powiekszenie armii i marynarki, relacje brytyjsko-niemieckie ulegly znacznemu pogorszeniu. Sytuacja ta bardzo zmartwila Daisy, angielska zone niemieckiego ksiecia von Pless, która wzmozyla wysilki, by “tlumaczyc jeden kraj przed drugim”.
Wedlug jej biografa W. Johna Kocha, od stycznia 1912 r. powaznie zajela sie miedzynarodowa polityka, wysylajac listy i spotykajac sie z czlonkami rodzin panujacych w Europie, politykami, dyplomatami i generalami. Starala sie równiez przekonac niemieckiego cesarza, ze doniesienia o brytyjskiej wrogosci wobec Niemiec sa przesadzone, i zeby to udowodnic przeslala mu wycinki z pozytywnymi opiniami z prasy angielskiej, które – o czym byla przekonana – ukrywali przed nim czlonkowie jego sztabu. |
W obliczu nadciągającej wojny księżna ucieszyła się niezmiernie z faktu, że premier Wielkiej Brytanii wysłał w lutym 1912 r. lorda Haldane’a z misją pokojową do Niemiec. Uważała bowiem, iż wicehrabia “rozumie niemiecką mentalność lepiej niż którykolwiek mąż stanu”. Niedługo potem Daisy miała z nim okazję porozmawiać. Jak napisała w swym pamiętniku, chciała poruszyć “kilka kwestii dotyczących relacji angielsko-niemieckich, które mogły uciec jego uwadze”.
W Berlinie Haldane przeprowadził długie prywatne rozmowy z cesarzem i innymi niemieckimi dostojnikami, chcąc stworzyć wrażenie, że Wielka Brytania nie zagraża ambicjom Niemiec.
Przez moment wydawało się, że konflikt został zażegnany. Jeden z członków niemieckiej służby zagranicznej optymistycznie doniósł Daisy: “Misja lorda Haldane‘a uczyniła wiele, by pozbyć się wzajemnej nieufności”. Zrelacjonował też pokrótce jej kampanię związaną z wycinkami, pisząc: “Kaiser przeczytał wszystkie [przesłane mu wycinki prasowe] i przekazał je Ministerstwu Spraw Zagranicznych”.
Konserwatyści brytyjscy uznali misję Lorda Haldane‘a za “nierozsądną i daremną”, oskarżyli go o sympatie proniemieckie, a wojna nie została zażegnana. Paradoksalnie, księżna wspomniała w pamiętniku o niemieckim „urojeniu, jakoby król Edward VII życzył sobie, by wybuchła wojna, a lord Haldane w tajemnicy przygotowywał brytyjską armię do jej wygrania.“
|